Polskie okna ponownie wykorzystane na Ukrainie
Projekt dostarczający używane okna z Polski na Ukrainę został nagrodzony medalem za najwybitniejszy całokształt na czerwcowym London Design Biennale 2023.
Do tej pory dostarczono do ponownego użytku ponad 1200 okien, z czego około 450 czeka na transport na Ukrainę do końca sierpnia.
Założycielka, polska aktywistka Zofia Jaworowska i Petro Vladimirov, ukraiński architekt z Warszawy, połączyli siły, aby wesprzeć oddolne wysiłki na rzecz odbudowy na Ukrainie. Ich organizacja pozarządowa BRDA stworzyła program OKNO. Scenografię wystawy zaprojektowało biuro Michała Sikorskiego TŁO.
Organizacje zajmujące się odbudową i naprawą domów i budynków użyteczności publicznej w rozdartym wojną kraju potwierdziły, że istnieje duże zapotrzebowanie na okna. Dlatego zespół szybko przystąpił do pracy, kierując się radą Sikorskiego, aby zbadać odzysk materiałów przy niskich kosztach i w zrównoważony sposób. Projekt początkowo rozpoczął się w lipcu 2022 r.
Największe wyzwania projektu
Głównym wyzwaniem był rozmiar i kruchość. Okna powyżej 220 cm są zbyt trudne w obsłudze, zbyt ciężkie i utrudniają transport. Szybko zdyskontowali szkło w stylu Pittsburgha, okna jednowarstwowe i te bez ram zewnętrznych, ponieważ są mniej praktyczne w montażu i użytkowaniu.
Okna, które nie są typowe dla systemów otwierania Europy kontynentalnej, takie jak brytyjskie okna typu sash, nie są akceptowane, ponieważ nie są wystarczająco uniwersalne. Zamiast tego skupiają się na „standardowych” oknach o rozmiarach wschodnioeuropejskich. Okucie okienne odbywa się lokalnie na miejscu.
W przeciwieństwie do liniowego procesu „zaprojektuj, a następnie zbuduj”, niedopasowanie rozmiaru między otworem a oknem jest normą.
„Przewidywaliśmy, że mocowanie będzie wykonane przy użyciu ram drewnianych umożliwiających [zmniejszenie] rozmiaru otworu okiennego do zadanych wymiarów okna… ale częściej regulacja odbywa się przy pomocy muru. Luki są wypełniane rozszerzającą się pianką natryskową, a warstwy izolacji termicznej przez większość czasu nie są odtwarzane” – stwierdza zespół.
Skąd wzięły się okna?
Około 80% okien ponownie wykorzystanych w 2022 roku pochodziło od osób, które zachowały swoje stare okna po renowacji, a 20% pochodziło od producentów i dystrybutorów okien z całej Polski. Gdy w 2023 roku projekt stał się znany większym inwestorom, zespół zaczął pozyskiwać większe ilości okien.
W tym roku otrzymali ponad 200 okien z rozbiórki warszawskiego biurowca z lat 90. Właśnie wysyłają 180 okien zdemontowanych podczas termomodernizacji budynku szpitala w Opolu.
„Nadal przyjmujemy darowizny od indywidualnych właścicieli domów i mniejszych producentów okien, aby utrzymać element zaangażowania społecznego” – dodał zespół.
Wystawa prezentująca projekt prawdopodobnie trafi do nowych lokalizacji w nadchodzących miesiącach.
źródło: iom3.org zdjęcie: Natalia Ruszczuk