Na co narzekają Ukraińcy w Polsce?

Międzynarodowy Komitet Ratunkowy (IRC), zaniepokojony możliwą odmową pomocy Ukraińcom przez Polskę w niebezpiecznym okresie zimowym, wymienił główne problemy, na które skarżą się uchodźcy.

Aby przeanalizować ryzyka i trendy związane z ochroną i pomocą udzielaną ukraińskim uchodźcom w Polsce, IRC przeprowadził wywiady z ponad 270 osobami.

„Wśród Ukraińców, z którymi rozmawiał IRC, największe wyzwania dla włączenia społecznego wiążą się z problemami mieszkaniowymi, co zwiększa ryzyko przedwczesnego powrotu [na Ukrainę]. Zidentyfikowaliśmy także napięcia w samej społeczności ukraińskiej, kwestie związane ze statusem uchodźcy i wyzyskiem na rynku pracy jako obszary budzące poważne obawy” – powiedział dyrektor IRC Polska Alan Mosley.

Mieszkania dla Ukraińców w Polsce

Jak wynika z raportu organizacji, zakwaterowanie pozostaje jedną z najpilniejszych potrzeb uchodźców z Ukrainy w Polsce.
W przypadku utraty obecnego bezpłatnego mieszkania 41% uczestników stwierdziło, że szukałoby możliwości wynajmu, 19% planuje powrót na Ukrainę, a 26% szukałoby innej możliwości bezpłatnego mieszkania.

„Uczestnicy ankiety rzadko wspominali o konkretnych problemach związanych z darmowymi mieszkaniami, ale niektórzy mówili o tym, że nie można zweryfikować zasadności żądań finansowych ich gospodarzy. Jedna z respondentek powiedziała: „Nasza gospodyni twierdzi, że nie otrzymała od rządu żadnych pieniędzy na pokrycie kosztów naszego zakwaterowania – i nie możemy zweryfikować, czy to prawda. Mówi, że jeśli pieniądze nie zostaną przekazane, będziemy musieli pokryć całkowite koszty utrzymania w wysokości 12 000 zł (prawie 3 000 dolarów)” – czytamy w raporcie.

Napięcia wśród ukraińskiej społeczności

32% uczestników stwierdziło, że zauważyło negatywne zmiany w zachowaniu dorosłych członków rodziny od czasu przyjazdu do Polski, natomiast 9% zauważyło zmiany pozytywne. Jednocześnie 44% zauważyło negatywne zmiany w zachowaniu dzieci, a 12% – pozytywne zmiany w zachowaniu dzieci.

Pozytywne postrzeganie przez Ukraińców akceptacji w społecznościach polskich pozostaje wysokie – 88% uczestników stwierdziło, że czują się w pełni akceptowani (40%) lub w większości akceptowani (48%) przez społeczność lokalną.

Jednocześnie 35% respondentów odczuwało napięcie w społeczności ukraińskiej. Uczestnicy wskazywali na różne źródła konfliktów wśród uchodźców w Polsce, takie jak konflikty na tle języka komunikacji czy nierówny dostęp do pomocy humanitarnej.

Rozmówcy twierdzą, że uchodźcy, którzy przybyli na początku konfliktu, mieli dostęp do bardziej bezwarunkowej pomocy humanitarnej, obecnie pomoc ta została ograniczona i skierowana jest głównie do najsłabszych grup społecznych.

Jednocześnie wszyscy informatorzy są zgodni, że większość napięć wynika z długotrwałego stresu i braku stabilności (dochodowej, zawodowej, mieszkaniowej), zwłaszcza w miejscach zbiorowego zakwaterowania uchodźców.

Praca dla Ukraińców w Polsce

Chociaż ponad 90% uczestników stwierdziło, że czuje się w Polsce bardzo bezpiecznie lub bezpiecznie, niektórzy uczestnicy zgłosili zdarzenia związane z ochroną, głównie związane z kwestiami związanymi z pracą, w tym wyzyskiem na rynku pracy i dyskryminacją.

55% uczestników doświadczyło co najmniej jednej formy dyskryminacji na rynku pracy.

14% stwierdziło, że otrzymuje niższe wynagrodzenie niż polscy pracownicy, mają inne warunki pracy niż polscy pracownicy lub inne warunki od pierwotnie uzgodnionych z pracodawcą.

Uczestnicy wspominali także o negatywnym podejściu do pracowników z Ukrainy, a także o poważnych naruszeniach prawa, takich jak niezgłoszenie wypadku przy pracy czy nieudzielenie pomocy medycznej poszkodowanemu pracownikowi. 10% badanych wspomniało o pracy bez umowy.

„Jeden z pracodawców zaoferował mi wyższą pensję, jeśli nie podpiszę umowy. Zgodziłam się i od razu zaczęli mi obniżać pensję, narzekać na jakość mojej pracy i powierzać najtrudniejsze zadania – przyznała jedna z uczestniczek badania z Warszawy.

Utrata ukraińskiego numeru PESEL jest częsta

Z informacji przekazanych przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wynika, że ​​uchodźcy z Ukrainy wnoszą liczne skargi dotyczące utraty statusu PESEL UKR (i wszelkich świadczeń z nim związanych). Najczęstsze scenariusze:

• Płatności zostały zawieszone lub anulowane (w przypadku, gdy osoba opuściła Ukrainę, ale wróciła w ciągu 30 dni);
• Płatności zostały zawieszone lub anulowane z powodu błędów technicznych lub pisarskich (w przypadku, gdy dana osoba nie opuściła Polski);
• 62% uczestników, którzy zgłosili podróż na Ukrainę, poinformowało również, że dowiedziało się o utracie statusu PESEL UKR i związanych z nim świadczeń.
• Utrata statusu PESEL UKR wiąże się z utratą wszelkich świadczeń socjalnych, które często stanowią główne źródło dochodu uchodźców, a także prawa do bezpłatnej opieki medycznej. Dla części uchodźców, szczególnie tych najsłabszych, może to skutkować niemożnością zaspokojenia podstawowych potrzeb i decyzją o przedwczesnym powrocie na Ukrainę.

Przypomnijmy, rzecznik polskiego rządu Piotr Muller powiedział, że kraj nie będzie kontynuował wsparcia dla Ukraińców.

„Wsparcie dla uchodźców, obejmujące m.in. zwolnienie z obowiązku posiadania pozwolenia na pobyt i pracę, bezpłatny dostęp do szkół, opieki zdrowotnej i świadczeń rodzinnych, nie zostanie przedłużone w przyszłym roku” – powiedział Muller w rozmowie z Telewizją Polsat.

28 września Rada Unii Europejskiej zgodziła się na przedłużenie tymczasowej ochrony Ukraińców do 4 marca 2025 roku. Przewiduje przyznanie ukraińskim uchodźcom na terenie całej UE następujących praw: pobytu, dostępu do rynku pracy i mieszkań, pomocy medycznej, pomocy społecznej, dostępu dzieci do edukacji.

Artykuł oryginalnie ukazał się na portalu zn.ua