Raport: W Czechach zmieniają się nastroje wobec Ukraińców

Czechy pozostają jednym z krajów o największej liczbie ukraińskich uchodźców. Obecnie z tymczasowej ochrony korzysta ponad 300 000 Ukraińców. Jednak coraz mniej Czechów się z tym zgadza.

We wrześniu 2023 roku czeska agencja socjologiczna STEM przeprowadziła nowe badanie dotyczące stosunku czeskiego społeczeństwa do wojny na Ukrainie i ukraińskich uchodźców.

Wyniki pokazały, że wsparcie dla uchodźców z wojny na Ukrainie nie maleje, ale nasilają się negatywne postawy.

Społeczeństwo podzielone

51% Czechów popiera dalszy pobyt obywateli Ukrainy w swoim kraju, inni są temu przeciwni. Na początku wojny większość respondentów (70%) opowiadała się za przyjęciem przez Czechy setek tysięcy uchodźców wojennych.

Wśród uczestników badania 79% miało osobiste doświadczenia w komunikowaniu się z ukraińskimi uchodźcami. 43% stwierdziło, że od początku wojny ich stosunek do Ukraińców uległ pogorszeniu. 18% respondentów oceniło swoje doświadczenia w komunikacji z uchodźcami jako negatywne.

„Po raz pierwszy od lata 2022 roku zaobserwowaliśmy jakikolwiek, choćby niewielki spadek udziału społeczeństwa popierającego przyjęcie lub pobyt u nas ukraińskich uchodźców. Jest zbyt wcześnie, aby stwierdzić, czy jest to jednorazowa fluktuacja danych, czy też rzeczywista zmiana” – ostrzega Jaromír Mazák, dyrektor badań STEM, przed pochopną interpretacją.

Rosja wciąż negatywnie oceniana, ale…

Dwie trzecie czeskiego społeczeństwa nadal uważa Rosję za jednoznacznego winowajcę wojny. Od czasu rozpoczęcia inwazji na Ukrainę ocena Rosji i Władimira Putina gwałtownie spadła. Dwie trzecie społeczeństwa ocenia dziś swoje stosunki z Rosją negatywnie. Jest to najgorsza ocena spośród wszystkich prawie trzydziestu monitorowanych krajów. Także dwie trzecie społeczeństwa zdecydowanie lub z większym prawdopodobieństwem zgadza się że Rosja jest jednoznacznym winowajcą wojny. Pozostała jedna trzecia raczej lub zdecydowanie nie zgadza się z tym stwierdzeniem; około 20% z nich to osoby wątpiące, relatywizujące winę Rosji i mające stosunkowo dużą skłonność do wiary w rosyjskie narracje, a około 15% to osoby, które w swojej interpretacji konfliktu wyraźnie skłaniają się ku Rosji i mają silna tendencja do wiary w to. Spośród nich jedynie około 4 % to osoby, które chciałyby powrotu Czech do rosyjskiej strefy wpływów.

…lepiej zakończyć wojnę

Jednak poparcie dla Ukrainy w konflikcie wojennym maleje. Dwie trzecie społeczeństwa chciałaby, aby Czechy dążyły do jak najszybszego zakończenia wojny, nawet jeśli oznaczałoby to utratę przez Ukrainę części terytoriów okupowanych przez Rosję. Jedynie nieco ponad 1/3 społeczeństwa uważa że „Czechy powinny wspierać Ukrainę w odzyskaniu utraconego terytorium, nawet jeśli może to przedłużyć konflikt”.

Osoby z wyższym wykształceniem i osoby o większym bezpieczeństwie materialnym częściej preferują opcję wsparcia Czech przez Ukrainę w odzyskaniu utraconych terytoriów. Jednak postawy wobec wojny są najsilniej powiązane z zachowaniami wyborczymi.

„O ile wśród wyborców partii rządzących jest około 70% tych, którzy chcieliby, aby Czechy wsparły Ukrainę w odzyskaniu utraconych terytoriów nawet za cenę ewentualnego przedłużenia konfliktu, wśród wyborców opozycji parlamentarnej jedynie mniej niż jedna piąta ma takie nastawienie” – Jaromír Mazák wyjaśnia, dlaczego postawa ta jest mocno upolitycznionym tematem wojny.

Nastroje wobec uchodźców zmieniają się na gorsze

Na początku wojny zdecydowana większość respondentów (70% w marcu 2022 r.) stwierdziła, że słuszne jest przyjęcie setek tysięcy uchodźców, którzy uciekli z okupowanej Ukrainy. Latem 2022 r. liczba zgód na przyjęcie tych uchodźców nieco spadła, ale od tego czasu aż do lata 2023 wskaźnik akceptacji utrzymywał się na poziomie 55–60%. Dopiero we wrześniu 2023 roku opinia publiczna w Czechach podzieliła się niemal pół na pół w tej kwestii.

Jedynie 40% społeczeństwa uważa że ukraińscy uchodźcy powinni mieć możliwość pozostania tutaj nawet po zakończeniu wojny, a około 60% jest temu przeciwnych.

Jakość życia niektórych Czechów spada

Większość respondentów (73%) uważa, że przybycie ukraińskich uchodźców nie miało wpływu na ich życie. Jedna czwarta uważa jednak, że ich sytuacja osobista uległa pogorszeniu.

Około 60% uważa, że poziom przestępczości wzrósł.

Wśród przyczyn negatywnego nastawienia wymienia się także: dostępność miejsc w przedszkolach i szkołach (66%); spadła dostępność mieszkań (57%).

W przypadku dwóch piątych respondentów dostęp do opieki medycznej i pracy uległ pogorszeniu. 30% uważa, że uchodźcy negatywnie wpłynęli na dostępność siły roboczej dla czeskich firm.

Pełny raport z badania dostępny jest TUTAJ.