10 interesujących faktów na temat konstytucji Ukrainy
Ukraina obchodzi 27. rocznicę uchwalenia Konstytucji 28 czerwca. Święto Konstytucji jest świętem narodowym, choć w 2023 roku nie będzie obchodzone jako dzień wolny od pracy ze względu na trwającą wojnę.
28 czerwca 1996 roku o godzinie 9:20 315 członków Rady Najwyższej Ukrainy głosowało za przyjęciem ukraińskiej konstytucji. Nad Konstytucją pracowali cały poprzedni dzień i całą noc.
Rezultatem była pierwsza Konstytucja niepodległego państwa ukraińskiego, uznawana na całym świecie. Oto 10 interesujących faktów na temat Konstytucji Ukrainy:
1. Uchwalenie Konstytucji Ukrainy nastąpiło prawie sześć lat po Deklaracji Suwerenności Państwowej Ukrainy (16 lipca 1990 r.) i prawie pięć lat po Deklaracji Niepodległości Ukrainy. Przyjęcie dokumentu utrudniała ciągła konfrontacja prezydenta z Radą Najwyższą na tle przedłużającego się kryzysu społeczno-gospodarczego w kraju.
2. W ciągu sześciu lat powstało 15 projektów Konstytucji Ukrainy. Poza Komisją Konstytucyjną własne projekty zgłaszały partie polityczne. Projekt Kongresu Ukraińskich Nacjonalistów nie przewidywał autonomii Krymu, natomiast komuniści proponowali zachowanie nazwy Ukraińska SRR, przywrócenie sowieckiej formy rządów i przystąpienie do nowej unii. Miały one również na celu ograniczenie uprawnień Prezydenta.
3. Najbardziej spornymi kwestiami podczas dyskusji nad projektami Konstytucji były:
- Podział władzy między gałęziami rządu
- Symbole państwowe
- Własność prywatna
- Status Krymu
- Status języka rosyjskieg
4. Aktywne prace nad ostatecznym projektem Konstytucji Ukrainy trwały trzy miesiące. Komisja Konstytucyjna pracowała nad nim przez trzy kolejne miesiące, po 13 godzin dziennie, od 9:00 do 22:00. W marcu Komisja Konstytucyjna skierowała projekt do rozpatrzenia przez Radę Najwyższą. Został on włączony do porządku dziennego 2 kwietnia i po dwumiesięcznych korektach został przyjęty w pierwszym czytaniu. W ramach przygotowań do drugiego czytania do projektu Konstytucji zgłoszono około 6 tys. poprawek.
5. Rada Najwyższa finalizowała wszystkie przepisy Konstytucji nieprzerwanie przez 24 godziny. 27 czerwca 1996 r. posłowie postanowili omówić projekt Ustawy Zasadniczej na jednym posiedzeniu, bez przerw. Głosowali nad każdym artykułem z osobna, a następnie nad całymi sekcjami. Głosowanie nad całą Konstytucją odbyło się 28 czerwca 1996 r. o godzinie 9:20.
6. „Mamy Konstytucję!” – to były pierwsze słowa wypowiedziane przez marszałka Rady Najwyższej Ołeksandra Moroza po uchwaleniu Ustawy Zasadniczej.
7. Na tydzień przed uchwaleniem Konstytucji, 21 czerwca 1996 r., uchwalono dodatek Moroza stwierdzający, że wyłączne prawo do określania i zmiany ustroju konstytucyjnego Ukrainy należy do ludzi, a państwo i jego urzędnicy nie mogą uzurpować sobie tego prawo.
8. Rada Najwyższa 8 razy dokonywała zmian w Konstytucji. Niektóre późniejsze poprawki uchylały poprzednie. Ostatnia zmiana nastąpiła 3 września 2019 r., kiedy posłowie pozbawili się immunitetu parlamentarnego.
9. Na krótko przed uchwaleniem Konstytucji prezydent Leonid Kuczma wydał dekret o przeprowadzeniu ogólnoukraińskiego referendum w sprawie przyjęcia Konstytucji 25 września 1996 r. Jednak po uchwaleniu Konstytucji przez Radę Najwyższą 28 czerwca odwołał ten dekret.
10. Kuczmy nie było w Radzie przez całe 24 godziny, podczas gdy posłowie rozpatrywali ostateczny projekt Konstytucji Ukrainy. Na salę obrad przybył na kilka minut przed głosowaniem nad całością Ustawy Zasadniczej i wygłosił przemówienie, nazywając uchwalenie Konstytucji wydarzeniem historycznym.
tekst jest przekładem oryginalnego artykułu który pojawił się The New Voice of Ukraine