Jak Ukraina integruje się z programami finansowania UE

UE przyznała niedawno Ukrainie dostęp do finansowania w ramach kilku programów UE. Finansują one różne dziedziny, w tym zdrowie, klimat, podatki, cła, transformację cyfrową, by wymienić tylko kilka. Ukraińcy mogą zgłaszać swoje pomysły projektowe do różnych programów finansowania i otrzymają wsparcie na wszystkich etapach realizacji. Poniżej przedstawiamy główne cechy niektórych programów UE dostępnych dla Ukrainy oraz przegląd możliwych korzyści, jakie ukraińscy wnioskodawcy odniosą z uczestnictwa. W ciągu ostatniego roku Ukraina przystąpiła do następujących programów finansowania UE: LIFE, Copernicus, EU4Health, Fiscalis, Digital Europe, Single Market i Customs.

Programy LIFE i Copernicus

Ukraina przystąpiła do programu LIFE na rzecz klimatu i środowiska w czerwcu 2022 r. Program ten jest instrumentem finansowym UE na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Od momentu powstania program dofinansował ponad 5600 projektów ochrony środowiska w UE i poza nią.

Dlaczego jest to ważne dla Ukrainy?

Jest to okazja do zachowania różnorodności biologicznej w trakcie tej wojny, przywrócenia ekosystemów i zapobiegania zanieczyszczeniu wody i gleby. Budżet programu na lata 2021-2027 wynosi około 5,4 mld euro (co stanowi 0,48% całkowitego budżetu UE). Ukraina może zgłaszać projekty i otrzymywać środki na odbudowę środowiska po zniszczeniach wojennych. Udział Ukrainy w programie LIFE to szansa na realizację projektów środowiskowych. Daje również możliwość poznania i wdrożenia wypracowanych europejskich procedur w zakresie ochrony środowiska.

W perspektywie krótkoterminowej program LIFE będzie w stanie wspierać wysiłki Ukrainy na rzecz odbudowy poprzez analizę potrzeb, mobilizację i rozwój zdolności różnych czynników do oczyszczania gleb i zbiorników wodnych za pomocą rozwiązań ekologicznych. W perspektywie średnio- i długoterminowej, podobnie jak w innych krajach LIFE, projekty mogą mieć na celu rozwój i demonstrację eko-innowacyjnych metod i podejść, promowanie najlepszych praktyk i zmian w zachowaniu, aby pomóc w odbudowie i ochronie środowiska itp. Wnioskodawcy z Ukrainy mogą już złożyć swoje projekty, biorąc udział w naborach wniosków w 2023 r.

Na podstawie danych satelitarnych programu Copernicus Ukraina będzie miała dostęp do aktualnych statystyk dotyczących monitoringu środowiska i wpływu wojny na środowisko. Dane będą obejmować pożary lasów, nielegalne pozyskiwanie drewna, zanieczyszczenie gleby, jakość powietrza, ekologię morską i monitorowanie promieniowania.

Program EU4Health

W lipcu 2022 r. Komisja Europejska podpisała umowę stowarzyszającą Ukrainę z programem EU4Health. Umożliwia on systemowi opieki zdrowotnej reagowanie na najpilniejsze potrzeby i przyczyni się do długoterminowej odbudowy. Organy państwowe, organizacje pozarządowe oraz małe i średnie przedsiębiorstwa będą mogły otrzymać dofinansowanie na projekty poprawy opieki zdrowotnej na równych zasadach z państwami członkowskimi UE, Norwegią i Islandią. To największy program w dziedzinie ochrony zdrowia, na który przez siedem lat (2021-2027) przeznaczono 5 mld euro.

Ukraina będzie mogła otrzymać środki na wsparcie sektora zdrowia i reagowanie na pilne potrzeby. Pomoże też w odbudowie kraju po wojnie.
EU4Health pomoże złagodzić szkody związane z działaniami wojennymi, a także sfinansuje ukraińskie projekty publiczne i prywatne, które odegrają rolę w dalszej odbudowie.
Przystąpienie Ukrainy do EU4Health umożliwi lepsze przygotowanie ukraińskiego systemu opieki zdrowotnej do standardów europejskich oraz ułatwi sektorową integrację Ukrainy z Unią Europejską.

Program Digital Europe (Cyfrowa Europa)

Ukraina dołączyła do Digital Europe we wrześniu 2022 roku. Program ten zapewnia finansowanie cyfryzacji krajów europejskich. Celem jest przyspieszenie ożywienia gospodarczego i transformacji cyfrowej. Ukraina będzie miała dostęp do 4 z 5 obszarów mocy o łącznym budżecie około 6 miliardów euro od 2021 do 2027 roku:

• Obliczenia o wysokiej wydajności
• Sztuczna inteligencja, dane i usługi w chmurze
• Umiejętności cyfrowe
• Wykorzystanie technologii cyfrowych w gospodarce i społeczeństwie

Jak skorzysta na tym Ukraina?

Udział w programie przybliża Ukrainę do Jednolitego Rynku Cyfrowego UE. To szansa na przyjęcie dróg krajów UE i dzielenie się własnymi, a także wzmocnienie wspólnych zdolności cyfrowych i skuteczniejsze przeciwdziałanie rosyjskiej agresji. Program przyczyni się do rozwoju ukraińskich firm, naukowców i władz państwowych z UE poprzez budowę wspólnej infrastruktury cyfrowej. Przyczyni się również do dalszej transformacji cyfrowej.

Program Jednolitego Rynku

Ułatwianie dostępu do rynków UE, promowanie przedsiębiorczości, czerpanie z doświadczeń biznesowych UE i modernizacja przemysłu – te i inne możliwości będą dostępne dla ukraińskich przedsiębiorstw w ramach unijnego programu jednolitego rynku, do którego Ukraina przystąpiła w lutym 2023 r.

Wnioskodawcy z Ukrainy uprawnieni są do udziału w następujących komponentach Programu:

• wzmacnianie konkurencyjności i trwałości małych i średnich przedsiębiorstw (przydzielono ok. 1 mld euro środków),
• tworzenie i rozpowszechnianie wysokiej jakości statystyk europejskich (dostępne około 546 mln EUR).

Przystąpienie Ukrainy do tego programu wzmocni współpracę z UE, co jest szczególnie istotne w kontekście procesu integracji europejskiej i statusu kandydata Ukrainy do UE. Udział w programie zapewni dodatkowe wsparcie ukraińskim przedsiębiorcom i pomoże wzmocnić ukraińską gospodarkę.

Program Fiscalis

Ukraina przystąpiła do programu współpracy podatkowej Fiscalis we wrześniu 2022 r. Ochrona interesów finansowych i gospodarczych UE i jej państw członkowskich przed oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania, a także usprawnienie poboru i administracji podatkowej to tylko niektóre celów tego programu z budżetem 269 mln euro na lata 2021-2027.

Jakie są korzyści dla Ukrainy z programu Fiscalis?

Uczestnictwo w Fiscalis poprawi partnerskie relacje między administracjami podatkowymi Ukrainy i krajów członkowskich UE. Będzie też katalizatorem wzajemnej wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk, co z kolei wzmocni zdolności instytucjonalne organów fiskalnych. Ukraina uzyska możliwość korzystania z nowoczesnych europejskich systemów informatycznych w dziedzinie podatków. Współpraca w ramach Fiscalis pozwoli na stworzenie potężnych organów podatkowych na wzór europejski. Ponadto przystąpienie do programu lepiej przygotuje Ukrainę do członkostwa w UE.

Program celny

Program Celny (do którego Ukraina przystąpiła we wrześniu 2023 r.) wspiera rozwój i działanie centralnych systemów informatycznych dla służb celnych w Unii oraz niezbędną współpracę między organami celnymi w całej UE.

Uczestnictwo w programie pomoże ukraińskim administracjom celnym skuteczniej radzić sobie z rosnącymi przepływami handlowymi, pojawiającymi się trendami i technologiami, a jednocześnie będzie lepiej przygotowane do reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa.

Program Connecting Europe Facility (CEF)

6 czerwca 2023 r. Komisja Europejska podpisała umowę włączającą Ukrainę do programu Connecting Europe Facility (CEF) w zakresie finansowania infrastruktury. Program ten przyczynia się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu i celów Dekady Cyfrowej 2030 w zakresie promowania bardziej ekologicznych i zrównoważonych transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych, a także cyfryzacji.

Jakie korzyści ma Ukraina z programu CEF?

Program ten umożliwi ukraińskim promotorom projektów ubieganie się o finansowanie UE dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie transportu, energii i technologii cyfrowych, co jeszcze bardziej poprawi łączność Ukrainy z jej sąsiadami w UE. Będzie wspierać integrację Ukrainy w ramach jednolitego rynku UE, promować wzrost, zatrudnienie i konkurencyjność.

W przypadku transportu ukraińskie władze i przedsiębiorstwa będą mogły ubiegać się o dofinansowanie w ramach przyszłych konkursów transportowych CEF w bieżącym okresie programowania (2021-2027). Kolejny nabór zostanie ogłoszony we wrześniu 2023 r. Ukraińscy deweloperzy projektów będą kwalifikować się do finansowania CEF Energy i CEF Digital dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI) dla UE i krajów trzecich.

Te liczne programy uzupełniają inne sztandarowe inicjatywy UE, w których Ukraina aktywnie uczestniczy od wielu lat, w tym:

• Horyzont Europa (kluczowy program finansowania badań i innowacji).
• Kreatywna Europa (program wspierający sektor kultury i audiowizualny).
• Erasmus+ (program wspierający kształcenie, szkolenie, młodzież i sport w Europie).

tekst na podstawie oryginalnego tekstu Yulii Zasik na łamach: euneighbourseast.eu